Quy định chặt chẽ tiêu chuẩn bổ nhiệm Thẩm phán tòa án khu vực

Chiều 27/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Góp ý hoàn thiện dự thảo luật, đa số ý kiến tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự nhằm thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy; đồng thời đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để rà soát Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự cũng như các luật khác có liên quan để đảm bảo tính thống nhất.

Góp ý các nội dung cụ thể, đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) nhất trí bổ sung các nội dung liên quan đến điều tra, truy tố, xét xử bị can, bị cáo không còn ở Việt Nam. Đây là những nội dung bổ sung cần thiết để thực hiện quy trình tố tụng. Dự thảo cũng có các quy định để đảm bảo quyền bào chữa, tự bào chữa cho người bị xét xử vắng mặt.

Đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa)

Các ý kiến tại phiên thảo luận cũng ủng hộ mạnh mẽ việc bổ sung các quy định cho phép cơ quan điều tra, kết luận điều tra, tuy nhiên đề nghị, truy tố và Viện KSND quyết định truy tố trong trường hợp bị can bỏ trốn hoặc ở nước ngoài mà không thể triệu tập.

Đây là một giải pháp quan trọng để giải quyết tình trạng tồn đọng nhiều vụ án, đặc biệt là các vụ án tham nhũng, kinh tế phức tạp, có yếu tố bỏ trốn, thể hiện sự quyết liệt trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Đại biểu cũng lưu ý, do tính chất đặc biệt của thủ tục tố tụng vắng mặt, vốn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền bào chữa và quyền được xét xử công bằng của người bị buộc tội, nên các quy định này cần được thiết kế với sự cẩn trọng tối đa.

Quang cảnh phiên thảo luận

Để quyền bào chữa được thực thi một cách thực chất, đại biểu đề nghị dự thảo luật cần quy định việc chỉ định người bào chữa là bắt buộc trong mọi trường hợp tiến hành tố tụng vắng mặt.

Người bào chữa phải được tạo điều kiện thuận lợi nhất để tiếp cận hồ sơ vụ án từ sớm, tham gia các hoạt động tố tụng cần thiết và có đủ thời gian, nguồn lực để chuẩn bị và thực hiện việc bào chữa.

Một số ý kiến đại biểu tán thành với phương án mở rộng thẩm quyền xét xử của TAND khu vực. Điều này phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, giúp giảm tải cho cơ quan tố tụng cấp trên và có thể nâng cao tính hiệu quả, chuyên nghiệp của hệ thống.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, việc mở rộng thẩm quyền này đặt ra yêu cầu rất cao về năng lực của đội ngũ Thẩm phán và các chức danh tư pháp khác tại tòa án cấp khu vực.

Do đó, các đại biểu kiến nghị cần có những quy định cụ thể và chặt chẽ hơn về tiêu chuẩn bổ nhiệm, đi kèm với các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu, đặc biệt là về kỹ năng xét xử các vụ án phức tạp, có tính chất nghiêm trọng.

Cùng với đó, điểm c khoản 2 Điều 268 dự thảo quy định về việc TAND cấp tỉnh, Tòa án Quân sự cấp quân khu có thể lấy lên xét xử những vụ án thuộc thẩm quyền của cấp khu vực nhưng “có nhiều tình tiết phức tạp khó đánh giá, thống nhất về tính chất vụ án hoặc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành” cần được lượng hóa hoặc có hướng dẫn cụ thể hơn từ TAND tối cao và Viện KSND tối cao.

Sự rõ ràng này sẽ đảm bảo tính minh bạch, tránh sự thiếu thống nhất hoặc tùy nghi trong quá trình áp dụng, góp phần củng cố niềm tin vào sự công bằng của hoạt động xét xử.

Đối với thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, các ý kiến cũng tán thành việc dự thảo luật bổ sung thời hạn 1 năm để Chủ tịch nước xem xét đơn xin ân giảm sau khi nhận được báo cáo. Đây là một cải cách quan trọng, thể hiện sự thận trọng và tinh thần nhân đạo của pháp luật Việt Nam đối với hình phạt nghiêm khắc nhất.