Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa báo chí, truyền thông với các ngành công nghiệp văn hóa

Đến dự diễn đàn có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Đắc Vinh - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội; Lê Quốc Minh - Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Hoàng Trung Dũng - Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Lê Hải Bình - Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Nguyễn Thanh Lâm - Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam.

Các đại biểu tham dự chương trình

Hội thảo có sự tham gia của đông đảo các chuyên gia, các nhà quản lý, lãnh đạo các cục, vụ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, lãnh đạo UBND TP Hải Phòng, các cơ quan báo chí.

Chìa khóa để thúc đẩy sáng tạo, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam

Đây là dịp để các cơ quan báo chí gặp gỡ, chia sẻ, lắng nghe và trao đổi về: Cơ hội và thách thức đối với truyền thông báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa; Kinh nghiệm thực tiễn từ các cơ quan truyền thông báo chí, các doanh nghiệp, nhà sáng tạo trong việc thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa hiện nay.

Đồng chí Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu khai mạc sự kiện

Đồng thời, các cơ quan báo chí cũng đề xuất giải pháp, chính sách nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp giữa báo chí, truyền thông với các ngành công nghiệp văn hóa trong giai đoạn mới.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, đồng chí Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho biết: Các ngành công nghiệp văn hóa được xác định là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng, đóng góp lớn vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập sâu rộng, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, những sản phẩm sáng tạo, nghệ thuật, giải trí… đã trở thành biểu tượng cho sức sống, bản lĩnh và trí tuệ dân tộc.

Đồng chí Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tại diễn đàn

Việt Nam, với tiềm năng văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc, chúng ta có đủ điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành “ngành công nghiệp mũi nhọn” mới, đóng góp ngày càng lớn vào GDP quốc gia, tạo ra nhiều việc làm, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, cần sự chung tay, đồng thuận và thúc đẩy của toàn xã hội, trong đó, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Báo chí là cầu nối truyền cảm hứng, quảng bá giá trị văn hóa; là lực lượng tiên phong lan tỏa những sáng kiến, giá trị mới đồng thời lên án mặt trái, bảo vệ bản sắc; là diễn đàn phản biện, góp ý chính sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Thực tiễn thời gian qua đã ghi nhận nhiều thành công qua sự đồng hành của báo chí. Nhiều chương trình nghệ thuật, mùa du lịch, lễ hội được xây dựng thương hiệu qua lăng kính truyền thông, báo chí, trở thành sự kiện văn hóa - du lịch lớn, thu hút đông đảo công chúng trong nước và quốc tế.

Đồng chí Hoàng Minh Cường - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng phát biểu chào mừng diễn đàn

Các loại hình nghệ thuật truyền thống như: Tuồng, chèo, cải lương, ca trù, quan họ… hay các nghệ sĩ trẻ tài năng vươn tầm quốc tế chính là nhờ sự lan tỏa, quảng bá của truyền thông, báo chí.

Những sản phẩm điện ảnh, nhạc trẻ, thời trang do truyền thông, báo chí giới thiệu đã trở thành xu hướng, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ, phát triển sáng tạo, đưa văn hóa Việt Nam hội nhập sâu rộng với thế giới.

Các chương trình truyền hình thực tế, gameshow, talkshow về văn hóa, nghệ thuật, sáng tạo đã góp phần phát hiện, bồi dưỡng tài năng trẻ, tạo sân chơi lành mạnh, hấp dẫn cho giới trẻ và công chúng.

Nhà báo Nguyễn Mạnh Hưng - Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ Thủ đô (thứ 2 từ phải sang) cùng các đại biểu tham dự sự kiện

"Những thành công này cho thấy: “Văn hóa là nền tảng - Báo chí dẫn dắt tri thức, tạo niềm tin cho xã hội”. Sự gắn kết giữa công nghiệp văn hóa và báo chí là chìa khóa để thúc đẩy sáng tạo, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới.

Tôi tin rằng, với trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm và sự sáng tạo của đông đảo chuyên gia, nhà báo, các nhà quản lý và quý đại biểu, diễn đàn sẽ thu nhận nhiều ý kiến sâu sắc, thiết thực, góp phần hoạch định chủ trương, chính sách, giải pháp phù hợp cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp văn hóa như lời phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Buổi gặp mặt với đội ngũ văn nghệ sĩ: “Giữ gìn và phát huy sức mạnh của văn hóa là lĩnh vực mà bất cứ quốc gia nào cũng phải quan tâm bởi nhiệm vụ này gắn liền với sự phát triển xã hội, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân và sự vận hành hiệu quả của nhà nước”, đồng chí Lê Quốc Minh bày tỏ.

Toàn cảnh Hội thảo

Tháo gỡ những "điểm nghẽn"

Ths Phạm Cao Thái - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh về những thành tích mà ngành công nghiệp văn hóa mang lại trong thời gian qua. Đồng thời, đồng chí cũng chỉ ra những điểm nghẽn cần tháo gỡ để phát triển hơn nữa lĩnh vực này.

Đồng chí nêu ra: Việc hoạch định chính sách, xây dựng mục tiêu còn nhiều điểm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn; Một số chính được ban hành nhưng chưa thực hiện được hoặc thực hiện chưa hiệu quả, chưa có quy định, cơ chế rõ ràng để thực hiện. Đặc biệt, còn thiếu các chính sách để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trong giai đoạn hiện nay.

Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất những giải pháp để tháo gỡ những điểm nghẽn nhằm phát triển công nghiệp văn hóa

"Qua quá trình nghiên cứu, có thể thấy để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa một cách mạnh mẽ, tạo đột phá, ngoài việc thực hiện tốt các điểm nghẽn trong các chính sách đã ban hành, cần phải có thêm các chính sách hoặc tháo gỡ các điểm nghẽn trong phát triển bằng việc bổ sung các chính sách, cụ thể như sau:

Một là, cần có một chính sách tổng thể về quản lý phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, trong đó xây dựng trách nhiệm của cơ quan chủ trì quản lý, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan.

Việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa hiện nay ở nước ta đang nằm trong từng lĩnh vực cụ thể, không có cơ quan quản lý chung về vấn đề này dẫn tới không có một bức tranh tổng thể về sự phát triển các ngành công nghiệp văn hóa hoặc có ngành được tập trung phát triển, có ngành không do sự ưu tiên của các cơ quan quản lý nhà nước khác nhau.

Hai là, cần cụ thể các chính sách về thực thi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ riêng biệt khi tham gia phát triển công nghiệp văn hóa để khuyến khích sự tham gia của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp sáng tạo. Ba là, cần có chính sách về phát triển cơ sở hạ tầng gắn với thu hút đầu tư phục vụ phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó có cả hạ tầng về đất đai, vật chất và hạ tầng về kỹ thuật số.

Các đại biểu tham quan triển lãm ảnh

Bốn là, việc đặt ra phát triển thị trường công nghiệp văn hóa tuy nhiên lại chưa có chính sách về sản phẩm, dịch vụ trên thị trường. Do vậy, cần nghiên cứu, bổ sung các chính sách về vấn đề này.

Năm là, cần nghiên cứu, bổ sung hệ thống các chính sách liên quan đến đối tượng hưởng thụ các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa. Trong thời gian vừa qua, có thể thấy thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là những thành phố đi đầu trong phát triển công nghiệp văn hóa và tạo ra những giá trị khác biệt.

Để đạt được điều này, các thành phố trên đã xây dựng được hệ thống chính sách với những nhiệm vụ rất cụ thể phát triển về từng lĩnh vực. Riêng thành phố Hà Nội có Nghị quyết riêng của Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn thủ đô giai đoạn 2021 – 2025, tầm nhìn đến năm 2045 (Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/02/2022), sau đó, Ủy ban nhân dân ban hành Kế hoạch để triển khai thực hiện Nghị quyết này (Kế hoạch số 129/KH-UBND ngày 25/4/2024).

Các đại biểu tham quan triển lãm ảnh

Theo đó, đề ra 23 nhiệm vụ trong lĩnh vực du lịch văn hóa, 9 nhiệm vụ trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, 16 nhiệm vụ lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, thời trang, 4 nhiệm vụ lĩnh vực thiết kế... Đây là điển hình trong việc xây dựng và quyết tâm thực hiện các chính sách về phát triển công nghiệp văn hóa cần học hỏi và nhân rộng", Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết.

Báo chí kích thích sáng tạo đối với các chủ thể văn hóa khác

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương - Phó Hiệu trưởng trường ĐH KHXH &NV (ĐHQG Hà Nội) nhấn mạnh về vai trò truyền thông đại chúng với sự phát triển công nghiệp văn hóa. Đề cập tới những bài học kinh nghiệm mà các nước đã thực hiện, bà Đặng Thu Hương phân tích: "Để thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa, cần chú trọng, đẩy nhanh quá trình ứng dụng, khai thác những thành tựu khoa học công nghệ, kỹ thuật cùng kỹ năng kinh doanh, năng lực sáng tạo, phát huy nguồn vốn văn hóa và quyền sở hữu trí tuệ để tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mang giá trị văn hóa và kinh tế, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, hưởng thụ văn hóa của người dân, góp phần phát triển bền vững đất nước.

Cần thúc đẩy xây dựng nền kinh tế số thông qua việc chuyển đổi các cơ quan báo chí truyền thống sang mô hình tổ hợp báo chí số. Thúc đẩy, phát triển các hình thái ngành, nghề mới như trò chơi điện tử, văn học mạng, âm nhạc trực tuyến, biểu diễn trực tuyến, video trực tuyến, nghệ thuật số,... để thúc đẩy quá trình chuyển đổi mang tính sáng tạo, hàm chứa giá trị văn hóa mang đặc sắc.

Bên cạnh đó, phát triển kết hợp giữa ngành công nghiệp văn hóa số với các ngành nghề khác, như du lịch, hàng tiêu dùng, nông nghiệp thông minh và các ngành hàng hiện đại như tài chính, logistics, giáo dục, thể thao, thương mại điện tử...

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương trình bày tham luận tại Hội thảo (Ảnh: Vanhoa)

Đặc biệt, cần tăng cường định hướng về văn hóa truyền thông đại chúng, chất văn hóa cần được thấm đẫm và truyền tải một cách sinh động trong tất cả các sản phẩm truyền thông của ngành công nghiệp văn hóa. Truyền thông phải có tính văn hóa, phải thể hiện được một trình độ văn hóa nhất định, vừa nhấn mạnh một đặc điểm đặc thù trong lĩnh vực truyền thông - tính văn hóa trong lĩnh vực này, đồng thời, truyền đạt các giá trị nhân văn, các giá trị cuộc sống.

Đồng thời, báo chí truyền thông Việt Nam phải làm tốt vai trò truyền thông chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển công nghiệp văn hóa, thực hiện tốt vai trò định hướng dư luận xã hội, phản biện và đấu tranh với các xu hướng, biểu hiện tiêu cực lệch lạc trong quá trình phát triển công nghiệp văn hóa.

Báo chí không chỉ là phương tiện truyền tải, quảng bá văn hóa, mà tự thân nó trở thành một lĩnh vực văn hóa, trở thành một bộ phận của văn hóa, sáng tạo văn hóa và kích thích sáng tạo đối với các chủ thể văn hóa khác, đồng thời, báo chí còn là phương tiện để hình thành và phát triển ngành công nghiệp văn hóa trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Nhà nước cần có các chính sách phát triển báo chí truyền thông, đặc biệt là báo chí truyền thông kỹ thuật số, để phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam hiện đại, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế, vừa phát huy văn hóa dân tộc trong thời đại toàn cầu hóa và công nghệ số.

Xây dựng "Game cách mạng" để lan tỏa văn hóa

TS Chu Tiến Đạt - Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng Công ty VTC mang đến diễn đàn ý kiến về "Phát triển Phần mềm và Trò chơi Giải trí tại Việt Nam - Thực trạng và Giải pháp". Đề cập đến vấn đề game đã trở thành "môn nghệ thuật thứ 8", ông mong muốn cần sự nhìn đúng đắn về ngành game Việt Nam từ báo chí và truyền thông.

Bởi lẽ, Game không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là công cụ giáo dục, kết nối xã hội và quảng bá văn hóa. Tuy nhiên, cách tiếp cận của một số cơ quan báo chí và truyền thông vẫn còn nhiều hạn chế, khiến ngành game chưa được nhìn nhận đúng với tiềm năng vốn có.

Từ đó ông đưa ra đề xuất: Đưa võ truyền thống vào game, game cách mạng lan tỏa tinh thần dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước, giữ gìn bản sắc, quảng bá văn hóa...

Các đại biểu cắt băng khai mạc Triển lãm ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam" trong khuôn khổ Diễn đàn (Ảnh: Vanhoa)

"Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần chủ trì xây dựng chính sách tài trợ và hỗ trợ các studio phát triển game về thời Hùng Vương, văn hóa Chăm Pa, Đông Sơn, hoặc các di sản Việt Nam. Thành lập hội đồng tư vấn với sử học, văn hóa học, và nghệ sĩ để giám sát thiết kế, đảm bảo tính chính xác. Ví dụ, một game về Trần Hưng Đạo có thể tích hợp tranh Đông Hồ, đàn bầu và kiến trúc đình chùa.

Nhà nước hỗ trợ các studio lớn phát triển các trò chơi nhập vai quy mô cao, tái hiện đời sống cung đình thời Lý hoặc chiến trận với đồ họa chất lượng, tái hiện cảnh quan Việt Nam từ sông nước miền Tây đến làng quê Bắc Bộ, phân phối trên Steam, PlayStation và App Store.

Đặc biệt, game có thể tích hợp vào giáo dục trong trường học như game về Sơn Tinh - Thủy Tinh hoặc Trần Hưng Đạo, kết hợp giải trí và học tập. Các game cần có giới hạn thời gian chơi và kiểm soát độ tuổi", đại diện Tổng Công ty VTC mong muốn.

Mỗi Tổng Biên tập phải là một nhà văn hóa

Tại phiên thảo luận, các nhà báo, nhà quản lý đã bày tỏ nhiều quan niệm, cách làm để báo chí đồng hành và phát triển công nghiệp văn hóa. Đồng chí Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tâm đắc câu nói của nhà nghiên cứu người Mỹ: "Báo chí khởi nguồn từ văn hóa nhưng cũng là kiến trúc sư của văn hóa".

Các đại biểu thảo luận tại diễn đàn (Ảnh: TTXVN)

Muốn báo chí đồng hành với văn hóa thì mỗi Tổng Biên tập phải là một nhà văn hóa. Đồng chí Lê Hải Bình hi vọng sau diễn đàn này các đồng chí lãnh đạo các cơ quan báo chí sẽ nung nấu, tìm ra những hướng đi cho tờ báo để tham gia sâu rộng hơn nữa vào phát triển văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói chung.

"Tự hào, tự tin nhưng cũng đầy trách nhiệm", đồng chí Lê Hải Bình nhấn mạnh.

Đại biểu thảo luận tại diễn đàn

Nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ: "Trách nhiệm của báo chí phải phản ánh xã hội có nhiều nền văn hóa đa dạng nhưng phải có định hướng để đừng biến thành nồi lẩu thập cẩm tệ hại. Đó là sự phá hoại với văn hóa".

Báo chí tôn vinh, thúc đẩy nền văn hóa phải coi đây là trách nhiệm của mình. Tư duy sai lầm chúng ta mắc phải là văn hóa là cũ kĩ, không thể lan tỏa trong giới trẻ, người trẻ không quan tâm đến văn hóa truyền thống. Đó là do chúng ta không hoàn thành trách nhiệm của mình. Người trẻ vẫn tìm về văn hóa truyền thống nếu chúng ta làm tốt.

Hãy đặt câu hỏi tại sao tình yêu Tổ quốc, đất nước gần đây lại nở rộ như thế? Những giá trị cốt lõi của văn hóa đang lên ngôi. Một bài hát hàng nghìn người xem, một bộ phim người ta bàn tán xôn xao, lễ diễu binh cũng thu hút đông đảo người xem...

Là người làm báo, chúng ta phải làm gì trước những sự kiện, những vấn đề này? Nói đến báo chí là phải nói đến mới mẻ, sáng tạo. Nếu chúng ta cứ tiếp tục với lối tuyên truyền cũ, cách viết bài cũ thì đến chúng ta còn không muốn đọc nữa là người trẻ. Phải tìm ra hướng đi mới. Vẫn là quảng bá tuồng, chèo, làn điệu dân ca... nhưng cách làm mới và kết hợp được công nghệ thì vẫn hấp dẫn.

Đồng chí Lê Quốc Minh chia sẻ về cách tuyên truyền sáng tạo tại báo Nhân Dân

Giới trẻ không dính dáng đến công nghệ là họ chạy đi liền. Phải tích hợp nhiều thứ vào tạo nên sự mới mẻ, hiện đại, phù hợp thời đại".

Đồng chí Lê Quốc Minh lấy ví dụ về chiến dịch tuyên truyền kỉ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Báo Nhân Dân kết hợp công nghệ với AI khiến giới trẻ quét mã, thưởng thức, trở nên viral "rần rần" trên mạng và sự kiện thu hút được lượng lớn người quan tâm.

"Hãy nhìn lại chính mình đồng thời hướng tới những người trẻ - chủ nhân tương lai của đất nước. Người trẻ rất quan tâm truyền thống nhưng chỉ do chúng ta không biết cách làm mà thôi. Nếu quán triệt được điều đó thì các tòa soạn báo sẽ thực sự góp phần quan trọng vào việc gìn giữ và phát triển văn hóa truyền thống", đồng chí Lê Quốc Minh khẳng định.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen cho các cơ quan báo chí đóng góp tích cực vào việc lan tỏa, quảng bá các giá trị văn hóa (Ảnh: TTXVN)

Phát biểu kết luận tại diễn đàn, đồng chí Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch biểu dương sự quan tâm của các cơ quan báo chí đối với phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Trong thời gian tới, đồng chí đề nghị các nhiệm vụ làm thế nào để báo chí tham gia hơn nữa vào phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Trong khi chờ đợi các chính sách cụ thể từ các cơ quan quản lý, các tòa soạn báo đã làm rồi và sẽ chủ động cả về nội dung và hình thức, tiếp tục làm tốt hơn nữa. Các cơ quan chủ động hợp tác, cung cấp thông tin để cùng nhau phát triển. Bên cạnh đó, công tác bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ báo chí cũng hết sức cần thiết để có những nhà báo tâm huyết, có hiểu biết và say mê gìn giữ, phát triển văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói riêng.