Thời điểm chín muồi để làm đường sắt tốc độ cao

Một dự án rất đặc biệt

Ngày 13/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Tại đoàn Hà Nội, đa số ý kiến thống nhất với sự cần thiết đầu tư dự án đặc biệt, đặc thù này về mục tiêu, ý nghĩa, vai trò của đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; thống nhất thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp thứ 8.

Theo các đại biểu, đây là dự án đảm bảo cân bằng phương thức vận tải, sự phát triển bền vững, sau khi hoàn thành góp phần tăng cường kết nối vùng, miền, các cực tăng trưởng, tạo động lực lan tỏa, mở ra không gian phát triển mới; đảm bảo nhu cầu vận chuyển hành khách trên hành lang Bắc - Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Các đồng chí chủ trì thảo luận tổ tại đoàn Hà Nội

Khẳng định đây là dự án lớn nhất từ trước đến nay, tổng mức đầu tư rất lớn, đại biểu Nguyễn Phi Thường, Giám đốc Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho rằng, đây là dự án mang tính biểu tượng phát triển, động lực của đất nước, nếu triển khai tốt sẽ phát huy hiệu quả, giúp sự phát triển của đất nước trong tương lai. Nhưng nếu có rủi ro, có hệ lụy cũng cần tính toán để xử lý.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nhấn mạnh, đây là thời điểm chín muồi để triển khai. Hơn nữa, đây là dự án chưa có tiền lệ, rất đặc biệt nên cần có chính sách đặc thù, đặc biệt để triển khai nhanh nhất, đỡ tốn kém nhất trong quá trình triển khai.

“Những chính sách đặc thù, đặc biệt trong thời gian Quốc hội không họp thì giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định là phù hợp, vì đây là cơ quan làm việc thường xuyên. Do đó chỉ giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định nội dung trong trường hợp Quốc hội không họp là cần thiết”, bà Thủy nói.

Chuyển giao công nghệ thực hiện dự án

Phát biểu thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường kỳ vọng, việc đầu tư tuyến đường sắt này sẽ tạo ra sự kết nối, phát triển lan tỏa trên trục hành lang Bắc - Nam, tháo gỡ nút thắt, điểm nghẽn về giao thông, logistic; tạo sự kết nối xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường Châu Âu, Trung Đông, Bắc Á.

Đại biểu Hoàng Văn Cường

Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Văn Cường cũng bày tỏ băn khoăn với đề xuất của Chính phủ, tuyến đường sắt này chủ yếu phục vụ vận tải hành khách, còn hàng hóa chỉ là đa dụng trong trường hợp cần thiết.

Trong khi đó, hệ thống đường sắt cũ (khổ 1 mét) nên không thể liên thông với hệ thống đường sắt quốc tế (1,43 mét). Do đó, đại biểu Cường đề nghị trong nghị quyết của Quốc hội cần nêu rõ đây là tuyến đường sắt lưỡng dụng, vừa vận tải hành khách và vận tải hàng hóa để liên thông quốc tế.

Đặc biệt, ông Cường quan tâm đến việc chuyển giao công nghệ thực hiện dự án. Theo ông Cường, chúng ta không quan trọng là công nghệ của nước nào nhưng phải chuyển giao công nghệ cho ta, thì mới đảm bảo thời gian hoàn thành và chúng ta sẽ trở thành sản xuất.

"Nếu tiếp tục mua dự án, sau khi hoàn thành sẽ lệ thuộc vào thiết bị, quá trình vận hành, sửa chữa. Như vậy, trở thành món nợ cho tất cả giai đoạn sau", đại biểu Hoàng Văn Cường nêu quan điểm.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng cho biết, việc chuyển giao công nghệ phụ thuộc rất nhiều vào thị phần đường sắt. Theo tính toán, thị phần đường sắt của Việt Nam khoảng 150 tỷ USD, có đủ khả năng chuyển giao công nghệ.

Do đó, ông Cường đề nghị trong nghị quyết của Quốc hội quy định theo hướng đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam phải thực hiện chuyển giao công nghệ cho Việt Nam và chúng ta phải làm chủ trong quá trình đầu tư, từ đó sẽ làm chủ trong việc đầu tư hệ thống đường sắt khác mà không cần mua sản phẩm sẵn có.

“Mua sản phẩm sẵn có rẻ hơn, chuyển giao công nghệ đắt hơn, nhưng đắt một lần, sẽ mãi bền vững về sau”, ông Cường nói thêm.